महाकुम्भ हिन्दु धर्ममा सबैभन्दा ठूलो र पवित्र धार्मिक उत्सव हो, जसलाई हिन्दु धर्मावलम्बीहरूले ठूलो श्रद्धा र भक्ति भावका साथ मनाउँछन् । प्रत्येक १२ वर्षमा एक पटक गङ्गा, यमुना, सरस्वती नदीहरूको सङ्गम स्थल अर्थात् प्रयागराज, हरिद्वार, उज्जैन र नासिकमा आयोजित हुने यस पर्वमा करोडौँ श्रद्धालु स्नान गर्न आउँछन् ।
प्रयागराजमा २०२५ को महाकुम्भ मेला १३ जनवरीदेखि २६ फेब्रुअरीसम्म आयोजना भइरहेको छ । यस पटकको महाकुम्भ विशेष रूपमा महत्त्वपूर्ण छ, किनभने १४४ वर्षपछि दुर्लभ ग्रहयोगको संयोग परेको छ ।
मुख्य स्नान पर्वहरू निम्नानुसार छन् :
- पौष पूर्णिमा: १३ जनवरी २०२५
- मकर सङ्क्रान्ति (शाही स्नान): १४ जनवरी २०२५
- मौनी अमावस्या (शाही स्नान): २९ जनवरी २०२५
- वसन्त पञ्चमी (शाही स्नान): ३ फेब्रुअरी २०२५
- माघी पूर्णिमा: १२ फेब्रुअरी २०२५
- महाशिवरात्रि: २६ फेब्रुअरी २०२५
यस महाकुम्भमा करिब ४० करोडभन्दा बढी श्रद्धालुहरूको सहभागिता अपेक्षित छ । नागा सन्न्यासीहरूको जप-तप, किन्नर सन्न्यासीहरूको भजन-पूजन, दण्डी सन्न्यासीहरूको तपस्या, वैष्णव सन्तहरूको त्याग, अखाडाहरूका महामण्डलेश्वरहरूको वैभव, योगी सन्तहरूको योग आदि यस पटकका प्रमुख आकर्षणहरू रहेका छन् ।
महाकुम्भको महत्त्व:
१. आध्यात्मिक शुद्धि: महाकुम्भ मेलामा स्नान गर्दा पाप मोचन भई मोक्ष प्राप्त हुने विश्वास गरिन्छ ।
२. धार्मिक एकता: यो पर्वमा विभिन्न सम्प्रदायका साधु-सन्त, योगीहरू, तथा भक्तजनहरू एकै स्थानमा भेला हुन्छन्, जसले हिन्दु धर्मको एकता र विविधतालाई झल्काउँछ ।
३. इतिहास र परम्परा: महाकुम्भको परम्परा हजारौँ वर्ष पुरानो मानिन्छ, जसको उल्लेख हिन्दु धर्मग्रन्थहरू जस्तै पुराणहरूमा पाइन्छ ।
४. संस्कृति र आध्यात्मिकता: यो पर्व आध्यात्मिक जागरण, ध्यान, प्रवचन, दान र सत्सङ्गको प्रमुख केन्द्र हो ।
महाकुम्भ मेलालाई केवल धार्मिक पर्व मात्र नभई मानव सभ्यताको एक अनौठो र दिव्य आयामका रूपमा पनि हेरिन्छ । यो मेलाले लाखौँ मानिसलाई आध्यात्मिक मार्गमा अघि बढ्न प्रेरणा दिने काम गर्छ । श्रद्धालुहरूले यमुना तटमा रहेको किल्लाभित्रको प्राचीन अक्षयवट वृक्ष, लेटे हनुमानजीको मन्दिर, महर्षि भरद्वाजको आश्रम, द्वादश माधव मन्दिरहरू, शङ्कर विमान मण्डपम, अलोप शंकरी मन्दिर, नागवासुकी मन्दिर, मनकामेश्वर मन्दिर, दशाश्वमेध मन्दिर, तक्षकश्वरनाथ मन्दिर जस्ता धार्मिक स्थलहरूको दर्शन गर्न पाइन्छ ।
महाकुम्भ मेलालाई व्यवस्थित र सुरक्षित बनाउनका लागि उन्नत पूर्वाधार, यातायात सञ्जाल, सरसफाइ प्रणाली र सुरक्षा उपायहरू लागू गरिएका हुन्छन् । यसले सबै सहभागीहरूको लागि सहज र समृद्ध अनुभव सुनिश्चित गर्दछ ।
महाकुम्भ मेला २०२५ आध्यात्मिकता, संस्कृति र इतिहासको अनौठो मिश्रण हो, जसले उपस्थित सबैलाई समृद्ध अनुभव प्रदान गर्नेछ ।
